Aanleiding
De IJssel-Vechtdelta (IJVD) is een gecompliceerd systeem. Er zijn grote opgaven en ambities. Zitten we als overheden met alles wat er speelt wel op het goede spoor? Zijn we wel met de goede dingen / op het juiste (systeem)niveau bezig? Kan het ook anders, misschien kosteneffectiever? Ligger er kansen? De volgende feiten en issues zijn (mede) aanleiding geweest om over het IJssel-Vechtdeltasysteem van de toekomst na te denken.

• De Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) heeft een forse natuurambitie (8.600 ha) in de IJVD. Een aanzienlijk deel daarvan is (uiteindelijk) bedacht op de Kampereilanden, die in het voornontwerp Provinciaal Programma Landelijk Gebied van de provincie Overijssel juist bestemd zijn voor hoogproductieve landbouw (kleigrond). Dat maakt de realisatie van de PAGW-ambitie op zijn minst onzeker. Hoewel de Kampereilanden onderdeel uitmaken van het hoofdwatersysteem, wonen de bewoners van de Kampereilanden regionaal gezien binnendijks (provinciale norm) en betalen zij ook als zodanig waterschapsbelasting.

• Door onzekerheid rondom mogelijke peilstijging van het IJsselmeer in de toekomst (meestijgen met de zeespiegel, zoetwaterbuffer) bestaat het risico dat de natuur in de IJssel-Vechtdelta in de toekomst zal verdrinken, terwijl juist flink is geïnvesteerd in PAGW-natuurmaatregelen.

• Er wordt in de IJssel-Vechtdelta flink geïnvesteerd in dijkversterking via het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Als gevolg van grotere dan voorziene IJsselmeerpeilstijging bestaat het risico dat er eerder een volgende ronde dijkversterkingen noodzakelijk is.

• Fysisch gezien ligt de monding van de IJssel bij de Ketelbrug. Als er wordt gekeken naar naar water en bodem sturend zou het Ketelmeer zich langzaamaan vullen met sediment en de IJsseldelta zich steeds westelijker verplaatsen.

• Het mogelijke terugdraaien van de zomerbedverdieping in de Beneden-IJssel (die werkt als zandvang) en de aftoetsing van normtraject 11-2 (Kampen) met daarin de waterkering Kampen-midden (met 200 sluitmiddelen dwars door de historische binnenstad). Ook de balgstuw Ramspol (onderdeel van voorliggende kering 225) is afgekeurd.

Doel van het project
Met het concept Keteldelta kunnen duizenden hectares nieuwe deltanatuur worden gemaakt, kan de stormopzet worden beperkt (systeemmaatregel waterveiligheid) en Kampereilanden landbouwgebied blijven. Deze nieuwe natuur kan zodanig worden ingericht dat deze mee kan groeien met eventuele peilstijging (adaptief).

Zo kunnen verschillende programma’s en geldstromen worden benut (PAGW, IRM, mogelijk ook HWBP) en mogelijk maatschappelijke kosten bespaard. Op dit concept zijn vele variaties en toevoegingen mogelijk, bijvoorbeeld het aanleggen van drinkwaterspaarbekkens.

Het concept van de Keteldelta is een goed voorbeeld van water en bodem sturend. Het maakt gebruik van en denkt vanuit het natuurlijke water- en bodemsysteem, hoe het gebied er door deltavorming over honderden jaren uit zou kunnen gaan zien.We zetten met Keteldelta het systeem actief (door suppletie) en met gebruikmaking van natuurlijke processen (building with nature) vooruit in de tijd, met alle voordelen van dien.

Dit plan kan de regio (en ook landelijk) helpen met het oog op:
– Kampereiland en de landbouw (NPLG/PPLG).
– Waterveiligheid: de HWBP opgave in het algemeen (ook voor Zuiderzeeland), o.a. de waterkering Kampen-midden, het al dan niet terugdraaien van de zomerbedverlaging en de balgstuw Ramspol.
– Natuurambities en doelstellingen (PAGW, KRW(?)).
– Toekomstbestendigheid /adaptiviteit /meegroeien (mogelijke IJsselmeerpeilstijging).
– Zoetwatervoorziening.

Het is goed om te benoemen dat het groen in de verbeelding niet zozeer boven water ligt, maar ook ondiep water is, zodat bergingscapaciteit behouden blijft. Niet onbelangrijk is ook dat het plan niet in een keer af hoeft, je kunt er in de loop van (tientallen) jaren naar toe groeien. Dat maakt het ook adaptief in tijd en plaats. Het geeft bijvoorbeeld de mogelijkheid om mee te groeien met IJsselmeerpeilstijging.